Cách đây tròn 60 năm, vào mùa Xuân Giáp Thìn năm 1964, Bác Hồ có nhiều hoạt động cách mạng mang ý nghĩa sâu sắc.
Năm 1964 là năm thứ 4
của kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất. Ngay đầu năm 01/01, như thường lệ,
Bác có thư chúc mừng năm mới với “Mấy lời thân ái nôm na/vừa là kêu gọi
vừa là mừng xuân”. Mấy lời “Thân ái nôm na” của Người tỏ rõ tinh thần thi
đua yêu nước, đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, thực hiện cuộc vận
động đồng bào miền xuôi đi tham gia xây dựng miền núi, ủng hộ đồng bào miền
Nam, ra sức xây dựng chủ nghĩa xã hội làm cơ sở vững mạnh cho cuộc đấu tranh
thống nhất nước nhà. Lời Bác truyền cảm hứng, nhiệt huyết về niềm tin thống
nhất đất nước. Người viết:
“Bắc Nam như cội với cành
Anh em ruột thịt đấu tranh một lòng
Rồi đây thống nhất thành công
Bắc Nam ta lại vui chung một nhà
Mấy lời thân ái nôm na
Vừa là kêu gọi vừa là mừng xuân” (1)
Cùng ngày, Bác đi thăm
tỉnh Thái Nguyên và khu gang thép Thái Nguyên; thăm nhà máy điện Cao Ngạn và
Bảo tàng Việt Bắc (nay là Bảo tàng các văn hoá Việt Nam); thăm cán bộ, chiến sĩ
Sư đoàn 312. Ở tuổi 74, Người vẫn khoẻ mạnh. Trong các buổi nói chuyện với đồng
bào và chiến sĩ, cùng với những lời chúc mừng năm mới thân ái, khen ngợi thành
tích các mặt, một điểm quan trọng, quý giá là Người nói tới việc lấy hiệu quả
thực tế làm thước đo đánh giá chi bộ, như từ việc giết giặc lập công trong
kháng chiến đến thành tích các hợp tác xã và các xí nghiệp trong xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Đối với công nhân và cán bộ làm gang thép, Người nhấn một một tư
tưởng có giá trị trường tồn: “Để làm ra gang thép tốt thì người công nhân và
cán bộ phải tôi luyện tinh thần cách mạng, lập trường giai cấp và ý thức làm
chủ cho cứng rắn như thép, như gang. Nhất là cán bộ, đảng viên và đoàn viên
phải làm như vậy” (2). 60 năm trôi qua, lời dạy của Bác vẫn luôn luôn là phương
châm hành động, rèn luyện, tu dưỡng của cán bộ, công nhân Công ty cổ phần gang
thép Thái Nguyên TISCO.
Đến thăm và
chúc tết Hội Đồng Chính phủ họp phiên cuối năm, Bác nhắc phải làm tốt cuộc vận
động “Ba xây, bốn chống” (3) . Tại phiên họp, Bác phát biểu thẳng thắn chỉ ra
thực tế tình hình – nói theo ngôn ngữ ngày nay – là dưới “Nóng”, trên “Lạnh”,
tức là “anh chị em công nhân và nhân viên ở cơ sở thì rất hăng hái, nhưng từ
cấp Giám đốc lên đến Bộ trưởng, Thứ trưởng thì còn rất nhiều người chưa
chuyển, cho nên có chỗ cuộc vận động bị tắc lại. Bây giờ phải làm “Ba xây, ba
chống” cả hai chiều, từ dưới lên và từ trên xuống. Bản thân các đồng chí Bộ
trưởng, Thứ trưởng, các đồng chí lãnh đạo phải “Ba xây, bốn chống”. Hơn ai hết
người lãnh đạo phải nhận rõ cuộc vận động “Ba xây, bốn chống” rất quan trọng để
làm cho tốt (4). Bài học lớn, vô cùng quý báu từ lời dạy của Bác 60 năm trước
soi sáng hiện nay khi chúng ta đang và tiếp tục triển khai tích cực, sâu rộng
Chỉ thị số 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh”.
Một điều đặc biệt là trong những hội nghị của Bộ Chính trị
đầu năm, kiểm điểm công tác năm cũ (1963) và bàn nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo năm
mới (1964), Bác đánh giá ngắn gọn, cô đọng về ưu điểm nhưng lại đặc biệt nhấn
mạnh về hạn chế, khuyết điểm. Ngày 17/01, trong hội nghị Bộ Chính trị, sau khi
chỉ rõ “Nhiều vấn đề tồn tại cứ nói đi nói lại”, Người đặt thẳng vấn đề “Nguyên
nhân từ đâu?kế hoạch đặt ra không sát hay chỉ đạo thực hiện không tốt? trong
lúc đó báo chí cứ nêu là trên 100 xí nghiệp hoàn thành và hoàn thành vượt mức
kế hoạch. Như vậy là ta dối ta” (5) . Đây là một bài học lớn, thấm thía, rất
đáng để chúng ta suy ngẫm về phương diện tự phê bình và nói thật trong sinh
hoạt chính trị, kiểm điểm, báo cáo công tác.
Ngày 21/01,
Bác dự Hội nghị Bộ Chính trị bàn phương hướng lãnh đạo công tác giáo dục chính
trị, tư tưởng năm 1964. Trước khi nghe Trưởng ban Tuyên huấn Tố Hữu trình bày
dự thảo báo cáo, Bác phát biểu: “Đã bắt bệnh, điều quan trọng là phải theo bệnh
để cho thuốc cho đúng, cụ thể là nội dung của từng loại chi bộ phải khác, nông
trường khác, xí nghiệp khác…Trong lúc này có nên kết hợp học tập và biện pháp
tổ chức không? Kế hoạch, biện pháp học tập, liên hệ của từng loại chi bộ như
thế nào cho thích hợp. Cuối cùng là phải có tổ chức kiểm tra như thế nào?”
(6)
Trong đổi
mới, nhất là những năm gần đây, chúng ta vẫn thường nói “Bắt bệnh, bốc thuốc”,
“Đúng bệnh, đúng thuốc”, cơ chế kiểm tra, giám sát, kiểm soát nhưng kết quả vẫn
còn rất khiêm tốn. Nhưng câu chuyện đó đã được Bác Hồ chỉ ra từ 60 năm trước,
nếu ngược thời gian là 79 năm ngay sau Cách mạng Tháng Tám thành công, 77 năm từ Sửa
đổi lối làm việc năm 1947. Điều đó tỏ rõ Bác có một trí tuệ, tầm nhìn
đặc biệt, “Tiên tri, tiên lượng”, bắt đúng bệnh của cán bộ, đảng viên hôm nay
từ hơn 60-70 năm trước.
Ngày 31/1, Bác dự Hội nghị Bộ Chính trị bàn về công tác
lãnh đạo cuộc vận động “Ba xây, ba chống”. Phát biểu tại Hội nghị, Bác nhắc lại
ý kiến cuộc họp lần trước, đặt vấn đề: “Tại sao dưới động, trên không động, nhỏ
động, to không động”; về những việc đã làm được, chỉ nên nói là kết quả bước
đầu, không nên nói kết quả thắng lợi” (7). Bài phát biểu của Bác thể hiện rõ
tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, nói thẳng, nói thật, thẳng thắn, nghiêm túc,
khiêm tốn, có trách nhiệm cao vì lợ ích của Đảng, của cách mạng của một người
trên cương vị đứng đầu Nhà nước, Chủ tịch Đảng khiến chúng ta phải tiếp tục suy
nghĩ, nghiền ngẫm nghiêm túc để hiểu thấu và làm cho đúng trong thực tế hiện
nay. Cần nói thêm rằng, trong các báo cáo, bài nói, bài viết, Người rất thận
trọng trong dùng từ khi nói về thành tựu, thắng lợi, thành công, thể hiện sự
khiêm tốn, không tự mãn, chủ quan. Chuyện kể rằng, có lần một nhà báo nước
ngoài sang Việt Nam lấy tin để viết bài về cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
của nhân dân ta. Khi được tiếp chuyện Bác Hồ, nhà báo nói sẽ viết: “Việt Nam là
tấm gương sáng cho thế giới noi theo”. Bác nói, đồng chí chỉ nên viết: “Những
bài học kinh nghiệm của Việt Nam”.
Một trong
những dấu ấn đậm nét nhất trong những ngày Xuân về Tết đến năm Giáp Thìn 1964
đó là bài viết Mừng Đảng ta 34 tuổi của Bác, ký bút danh T.L.,
đăng báo Nhân dân số 3598, ngày 03/02/1964. Bài báo mở đầu bằng câu thơ:
“Công đức Đảng ta như biển rộng núi cao,
Băn tư năm ấy biết bao nhiêu tình!”
Bài báo khẳng định “Nhờ Chủ nghĩa Mác-Lênin soi đường và
nhờ Đảng ta đoàn kết, đã lãnh đạo nhân dân ta vượt qua mọi gian khổ, khó khăn,
tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Để hoàn thành nhiệm vụ xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở miền Bắc làm cơ sở vững mạnh cho cuộc đấu tranh thực hiện hoà
bình, thống nhất nước nhà và góp phần vào cách mạng thế giới, Đảng ta đã đoàn
kết phải càng thêm đoàn kết, đã mạnh mẽ phải càng mạnh mẽ thêm. Đảng mạnh là do
mỗi chi bộ mạnh. Chi bộ mạnh là do mỗi một đảng viên ra sức làm tròn nhiệm vụ
ghi trong Điều lệ Đảng. Bài báo tóm tắt 10 nhiệm vụ của Đảng viên ghi trong điều
lệ của Đảng do Đại hội III định ra và yêu cầu mỗi chi bộ và từng đảng viên lấy
đó mà giáo dục đảng viên, tự kiểm điểm để xứng đáng là một chi bộ tốt, một đảng
viên tốt của Đảng ta-một Đảng cách mạng vĩ đại” (8).
Viết về
Đảng vào mùa Xuân là một nét văn hoá Hồ Chí Minh. Đảng ta ra đời vào mùa Xuân,
nên cứ mỗi đọ Tết đến Xuân về bằng hình thức này hay hình thức khác, Bác thường
viết, nói về Đảng ta vĩ đại, một Đảng mang nhựa sống của mùa Xuân tràn đầy nghị
lực, sức sống và sự vươn lên.
Nhớ lại hồi
Đảng ta tròn 30 tuổi, Bác có Bài nói tại Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập
Đảng và bài viết Ba mươi năm hoạt động của Đảng do
tạp chí Những vấn đề hoà bình và chủ nghĩa xã hội. Trong bài nói,
bài viết, nhiều lần Bác khẳng định Đảng ta vĩ đại thật, mà một trong những minh
chứng cụ thể, hùng hồn là ngoài lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của Tổ
quốc, Đảng ta không có lợi ích gì khác. Người khẳng định: “Đảng ta vĩ đại như
biển rộng, như núi cao/Ba mươi năm phấn đấu và thắng lợi biết bao nhiêu
tình/Đảng ta là đạo đức là văn minh/Là thống nhất, độc lập, là hoà bình ấm
no/Công ơn Đảng thật là to/Ba mươi năm lịch sử Đảng là cả một kho lịch sử bằng
vàng”.
Viết về
Đảng, Bác không chỉ ca ngợi sự vĩ đại, đánh giá cao vai trò của Đảng mà Người
còn nói đến sứ mệnh nặng nề nhưng vinh quang của Đảng đối với dân tộc và Tổ
quốc, đó là làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng, ai cũng có cơm ăn
áo mặc, ai cũng được học hành; nhắc nhở sự đoàn kết trong Đảng, xây dựng chi bộ
vững mạnh và sự tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên.
|
|
|
|
Như bao mùa Xuân ngày Tết, năm nào ngày cuối cùng của năm cũ và
ngày đầu năm mới âm lịch, Bác cũng đi thăm, chúc tết cán bộ, chiến sĩ, công
nhân, nông dân, trí thức và nhiều tầng lớp nhân dân khác. Người cũng không quên
làm công tác ngoại giao đầu năm mới theo phong tục, truyền thống tốt đẹp của
dân tộc. Ngày 30 Tết Giáp Thìn (ngày 12/2/1964), Bác tiếp đoàn đại biểu thanh
niên tự do Cộng hoà Dân chủ Đức sang thăm Việt Nam. Cùng ngày, Người thăm và
chúc Tết cán bộ, công nhân tại khu tập thể các nhà máy cao su, xà phòng, thuốc
lá, khu tập thể cán bộ miền Nam tập kết ở phố Phan Đình Phùng và một số gia
đình ở Hà Nội. Tối cùng ngày, Bác thăm toà soạn báo Tân Việt Hoa; thăm
và chúc Tết các chuyên gia Trung Quốc.
Mùng 1 Tết
Giáp Thìn (ngày 13/2/1964), Bác thăm và chúc Tết cơ quan Huyện uỷ, Uỷ ban hành
chính huyện Đông Anh, Hà Nội; thăm và chúc Tết cán bộ, công nhân trạm biến thế
điện và hợp tác xã nông nghiệp Lỗ Khê, xã Liên Hà, huyện Đông Anh, một hợp tác
xã có nhiều thành tích trong phong trào sản xuất và tiết kiện. Người khen câu
khẩu hiệu bằng thơ kẻ trên đình làng:
“Đón Xuân mở hội làm giàu
Mừng Xuân cần kiệm, lúa màu tốt tươi” (9).
Người thăm và chúc Tết cán bộ, chiến sĩ Đại đội 130 thuộc
Trung đoàn phòng không 260 bảo vệ Thủ Đô; thăm và chúc Tết cán bộ, chiến sĩ Sở
Công an Hà Nội.
Trong suốt
mùa Xuân Giáp Thìn 1964, Bác còn có nhiều hoạt động đối nội, đối ngoại rất có ý
nghĩa, trong đó một sự kiện nổi bật là Người chủ trì Hội nghị chính trị
đặc biệt họp tại Hà Nội trong 02 ngày 27-28/3/1964. Tính chất “Đặc
biệt” của Hội nghị thể hiện trước hết ở thành phần tham dự, bao gồm các đồng
chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và hơn 300 đại biểu gồm
những cán bộ lão thành, những nhà hoạt động chính trị, những người tiêu biểu
cho các giới, các ngành, những anh hùng và những nhân sĩ yêu nước, .v.v…Hội
nghị là sự kiện lớn ghi dấu mốc 10 năm đấu tranh và xây dựng từ ngày hoà bình
lập lại ở miền Bắc, xem lại những sự kiện đã qua và bàn bạc những vấn đề sắp
tới. Bác nhấn mạnh: “Trong 10 năm qua, miền Bắc nước ta đã tiến những bước dài
chưa từng thấy trong lịch sử dân tộc. Đất nước, xã hội và con người đều đổi
mới” (10).
Hội nghị
diễn ra hai ngày có thảo luận với 40 cụ và đồng chí đã phát biểu ý kiến “Mỗi
người một vẻ, mười phân vẹn mười” (11) cũng là một điều đặc biệt. Nội dung báo
cáo của Bác có thể tóm tắt trên mấy phương diện chủ yếu:
Thứ
nhất, về thắng lợi và nguyên nhân. Báo cáo nêu lên những thành tích to lớn
của nhân dân miền Bắc trên tất cả các lĩnh vực với sự tham gia của mọi tầng lớp
nhân dân, của những người lao động làm chủ tập thể “Ta vì mọi người, mọi người
vì ta”. Điều đó tỏ rõ chế độ xã hội chủ nghĩa rất tốt đẹp và đang cổ vũ mạnh mẽ
cuộc đấu tranh yêu nước của nhân dân miền Nam. Chúng ta tự hào với miền Nam anh
hùng của dân tộc, 10 năm đấu tranh oanh liệt, 10 năm thắng lợi vẻ vang. Tình
hình miền Nam chứng tỏ một cách rõ rệt sự thất bại không thể tránh khỏi của đế
quốc Mỹ trong cuộc “Chiến tranh đặc biệt”. Cuộc “Chiến tranh đặc biệt” mà Mỹ
thí nghiệm ở miền Nam thất bại, thì cũng sẽ thất bại ở bất kỳ nơi nào khác. Đó
là ý nghĩa quốc tế của cuộc đấu tranh yêu nước của đồng bào niềm Nam ta đối với
phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
Có ba
nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thắng lợi. Một là do sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng
và Chính phủ; hai là do sức phấn đấu dũng cảm, tinh thần đoàn kết một lòng của
đồng bào ta; ba là do sự giúp đỡ nhiệt tình của các nước anh em.
Thứ
hai, khó khăn, khuyết điểm và những việc phải làm. Báo cáo chỉ rõ
những khó khăn lớn trên bước đường phát triển của cách mạng và những khuyết
điểm, nhược điểm cần phải khắc phục như trình độ quản lý kinh tế còn kém, tinh
thần trách nhiệm chưa thật cao, chất lượng sản phẩm chưa thật tốt, tệ quan
liêu, tham ô, lãng phí còn nhiều,v.v…
Toàn Đảng,
toàn dân phải phát huy tinh thần tự phê bình và phê bình mạnh mẽ, đồng tâm,
hiệp lực, hăng hái tiến lên, thì chúng ta nhất định sẽ vượt qua mọi khó khăn và
nhất định sẽ giành được những thắng lợi to lớn hơn nữa. Mỗi người phải làm việc
bằng hai để đền đáp lại cho đồng bào miền Nam ruột thịt.
Báo cáo chỉ
ra trước mắt chúng ta có 5 việc phải làm. Một là, toàn Đảng,
toàn dân, toàn quân ta đã đoàn kết cần đoàn kết hơn nữa; Hai là, phải
làm tốt cuộc vận động “Cải tiến quản lý, cải tiến kỹ thuật, đẩy mạnh sản xuất
nông nghiệp”; cuộc vận động “Ba xây, ba chống”; Ba là, phải
tăng cường không ngừng chính quyền nhân dân; Bốn là, phải hết
lòng ủng hộ cuộc đấu tranh yêu nước của đồng bào miền Nam; Năm là, phải
nêu cao tinh thần quốc tế vô sản.
Cuối bản
báo cáo, Bác nhấn mạnh cách mạng là một sự nghiệp lâu dài và gian khổ song nhất
định thắng lợi. Muốn vậy, cán bộ, đảng viên, đoàn viên cần phải xung phong
gương mẫu trong sản xuất và công tác, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, luôn
luôn trau dồi đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liên chính. Cần phát huy truyền
thống của dân tộc ta là một dân tộc anh hùng, luôn luon sẵn sàng hy sinh phấn
đấu vì quyền lợi của Tổ quốc, của nhân dân và sự nghiệp cách mạng toàn thế
giới.
Hội nghị
chính trị đặc biệt Xuân Giáp Thìn 1964 là đại biểu cho ý chí và nguyện vọng của
toàn dân cho thấy ý nghĩa một “Hội nghị Diên Hồng” trong thời
đại Hồ Chí Minh, điểm hội tụ sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, quyết tâm đánh
thắng giặc Mỹ xâm lược, thực hiện hoà bình, thống nhất nước nhà, xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội.
11 năm
sau Báo cáo chính trị đặc biệt, chúng ta đã “Đánh cho Mỹ cút, đánh
cho Nguỵ nhào”, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. 60 năm trôi qua
từ mùa Xuân Giáp Thìn 1964, với gần 40 năm đổi mới, đất nước đã giành được
những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Một “Giáng đứng Việt Nam” hiên
ngang mà lõi cốt là trí tuệ, bản lĩnh, phẩm giá Việt Nam được vẽ lên một cơ đồ,
tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế hết sức to lớn trong bức tranh toàn cầu
không mấy sáng. Đó chính là ý nghĩa quốc tế của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã
hội Việt Nam, công cuộc đổi mới “Made in Việt Nam” đối với
nhân loại tiến bộ thế giới đang đấu tranh cho hoà bình, độc lập dân tộc, dân
chủ, hợp tác, tiến bộ và phát triển.
_______________
(1) (2) (8) (10) (11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, H, 2011, t.14, tr.224, 230, 242-243, 275, 287. (3) Cuộc vận động này bắt đầu từ ngày 26/4/1962 với Nghị quyết của Bộ Chính trị: “Cuộc vận động nâng cao ý thức trách nhiệm, tăng cường quản lý kinh tế tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng phí, quan liêu”, gọi tắt là cuộc vận động “Ba xây, ba chống”.
(4) (5) (6) (7) (9) Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh – Viện
Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng: Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử, Nxb. Chính
trị Quốc gia, H, 2016, t.9, tr5,8,5,13,19.
PGS.TS. Bùi Đình Phong
Nguồn “Tạp Chí Ban Tuyên giáo Trung ương”